Związek Polskiego Spisza doczekał się 25-lecia swojej działalności! Jest on organizacją regionalną górali spiskich powstałą na fali odnowy w 1990 r. Myśl o powołaniu stowarzyszenia o podobnym charakterze, jak Związek Podhalan, nawiązującej do idei Związku Górali Spisza i Orawy – działającego w latach 1930-1939 - zrealizowano dopiero po upadku starego systemu.

Dwudniowe uroczystości podzielono racjonalnie na część roboczą i uroczystą. Pierwszego dnia w Domu Ludowym w Łapszach Niżnych odbył się Walny Zjazd Związku Polskiego Spisza poprzedzony złożeniem kwiatów i zapaleniem zniczy na grobowcu Józefa Wiśmierskiego, prof. gimnazjalnego ze Lwowa, sekretarza polskiej placówki plebiscytowej w Spiskiej Starej Wsi, który zginął tragicznie 21 czerwca 1920 w obronie polskości Ziemi Spiskiej oraz pod pamiątkowymi tablicami poświęconymi bł. ks. Józefowi Stankowi – kapłanowi Armii Krajowej, który zginął śmiercią męczeńską w Powstaniu Warszawskim i Wojciechowi Halczynowi, wielce zasłużonemu działaczowi plebiscytowemu z Lendaku.

Proboszcz parafii pw. św. Kwiryna o. Mariusz Skotnicki SP poświęcił księgozbiór Biblioteki Spiskiej im. Jana Plucińskiego. Wśród obecnych na sali był Jakub Jamróz - wójt Gminy Łapsze Niże oraz Edward Tybor – przewodniczący Rady Powiatu Tatrzańskiego, jak i czynny członek ZPS.

Rozpatrywano sprawozdanie z działalności za lata 2012-2014 i na wniosek Komisji Rewizyjnej udzielono ustępującemu zarządowi absolutorium. Znalazł się czas na chwilę refleksji, prezes Jan Budz mówił:

- Są wśród nas członkowie – założyciele, którzy wiele mogą powiedzieć o emocjach i nadziejach jakie miały miejsce podczas zebrania założycielskiego w Krakowie. Choć upłynęło od tej chwili ćwierć wieku. Założyciele przyjęli nazwę „Związek Polskiego Spisza", statut oraz wybrali Komitet do rejestracji stowarzyszenia w składzie: Tadeusz M. Trajdos – przewodniczący, Krzysztof Rejmer, Julian Kowalczyk, Mieczysław Rynkiewicz i Jadwiga Plucińska–Piksa. Celem stowarzyszenia od początku było pielęgnowanie spuścizny historycznej ziemi spiskiej, wspieranie polskiej świadomości narodowej wśród mieszkańców oraz praca na rzecz rozwoju kulturalnego i gospodarczego Spisza, jako cząstki państwa polskiego. Ideową podwaliną naszej działalności zostały wskazania społecznej nauki Kościoła Katolickiego.

Kontynuując, przypomniał najważniejszy dzień i moment powstania związku:

- W dniu 27 maja 1990 roku odbyły się pierwsze wolne demokratyczne wybory do samorządów. Odegrali w nich ogromną rolę nasi członkowie, na czele gminy Łapsze Niżne stanął Wendelin Haber syn przedwojennego polskiego patrioty. Tydzień później - 3 czerwca 1990 roku w Zielone Świątki - w Domu Ludowym w Łapszach Niżnych odbyło się I Walne Zebranie członków Związku Polskiego Spisza. Poprzedziła go uroczysta msza w kościele św. Kwiryna, z kazaniem proboszcza Eugeniusza Śpiołka SchP i przemówieniem Tadeusza M. Trajdosa. Zebranie wybrało władze Związku. Prezesem został Julian Kowalczyk, wiceprezesami Maran Pukański i Mieczysław Rynkiewicz, sekretarzem Helena Stanek, skarbnikiem Anna Timek, a członkami zarządu Jadwiga Plucińska-Piksa, Tadeusz M. Trajdos i Ryszard M. Remiszewski. Zatwierdzono wzory stempla i odznaki Związku.

Walne Zgromadzenie Związku wybrało na nową kadencję zarząd w składzie: prezes Jan Budz (Czarna Góra), wiceprezesi Julian Kowalczyk (Łapsze Niżne), Zofia Łukasz (Krempachy), sekretarz Elżbieta Łukuś (Niedzica), skarbnik Emilia Nowak (Niedzica), członkowie – Jan Rataj (Kacwin), Wojciech Sołtys (Dursztyn), Jan Kowalczyk (Niedzica), Adam Święty (Niedzica) oraz Komisję Rewizyjną w osobach: Dominik Błachut, Kamil Kowalczyk i Marek Skawiński. Przyjęciem programu działania Związku na następną kadencję zakończono pierwszy dzień. Walny Zjazd z dużym doświadczeniem poprowadził Julian Kowalczyk.

Drugiego dnia odbyła się uroczysta msza w kościele pw. Świętej Trójcy, która zbiegła się z odpustem. Wagę podniosły poczty sztandarowe z całego Podhala, Orawy, Spisza i Pienin na czele ze Związku Podhalan i Związku Polskiego Spisza. Mszę odprawił ks. prałat Mieczysław Łukaszczyk – kapelan Związku Podhalan, który zapisał się w historii regionu restauracją zabytkowego kościółka św. Anny i odnowieniem kościoła św. Katarzyny w Nowym Targu, w koncelebrze uczestniczyli ks. dziekan Władysław Pasternak i ks. proboszcz Stanisław Malarz wraz z licznym udziałem księży z całego dekanatu.

W kazaniu ks. Łukaszczyk mówił m.in. o posłaniu człowieka:

- Trzeba księża proboszczowie żebyście służyli swoim parafianom, trzeba wójcie żebyście też służyli swojej gminie, trzeba także prezesowi powiedzieć żeby służył Związkowi i temu co po prostu jest, czym on jest. Mówił o bogactwie kulturowym Spisza, gratulował redakcji gazety „Na Spiszu" jej misji jaką spełnia, o dobrach duchowych, które należy przenosić na rodzinę. Jaka rodzina, taki będzie naród. Zakończył mówiąc: - Pomyślmy kim jesteśmy, pomyślmy o wartościach duchowych. W Trybszu, w starym kościele trudno odczytać, ale jest nad chórem Sąd Ostateczny na tle Tatr. My żyjemy właśnie pod Tatrami i nas Bóg będzie kiedyś sądził z tej ziemi tu pod Tatrami. O tym nie wolno nam zapomnieć, o tym musimy pamiętać, że jesteśmy powołani do świętości i do Boga. Wincenty Witos na początku niepodległości powiedział takie słowa: „A Polska winna trwać wiecznie". My dzisiaj gratulując Wam Związku Polskiego Spisza mówimy: A Polska winna trwać wiecznie razem z polskim Spiszem. Amen.

Po mszy i procesji wokół kościoła uroczystości przeniosły się do budynku stacji narciarskiej „Czarna Góra – Koziniec". Wśród wielu gości obecnych na jubileuszu wspomnę tylko: Piotra Bąka – starostę tatrzańskiego, Władysława Tylkę – wicestarostę nowotarskiego, Edwarda Tybora – przewodniczącego Rady Powiatu Tatrzańskiego, wójtów gmin Łapsze Niżne – Jakuba Jamróza, Bukowina Tatrzańska – Stanisława Łukaszczyka, z Towarzystwa Przyjaciół Orawy im. Ferdynanda Machaya Józefa Szperlaka i Andrzeja Madeję, dyrektorkę Muzeum – Zespół Zamkowy w Niedzicy – Ewę Jaworowską-Mazur, prezesa Zarządu ZEW Niedzica SA - Grzegorza Podlewskiego, Antoniego Nowaka – dyrektora Euroregionu Tatry wraz z honorowym przewodniczącym Wendelinem Haberem. Wymieniać można długo.

Jan Budz otrzymał wiele okolicznościowych adresów od władz samorządowych i stowarzyszeń z Podhala, Pienin i Orawy. Wicestarosta Władysław Tylka odznaczył ZPS honorowym medalem „Zasłużony dla Podhala", przypomnę że wcześniej na Zjeździe Karpackim taki sam medal dostał Związek Podhalan.

Była niecodzienna okazja wyróżnić najbardziej zasłużonych członków. Walny Zjazd Związku Polskiego Spisza w uznaniu zasług, wsparcia, życzliwości wobec Związku i bezinteresownej pracy na rzecz Spisza, i jego mieszkańców nadał Honorowe Członkowstwo: Jadwidze Plucińskiej-Piksa, Tadeuszowi M. Trajdosowi, Januszowi Kamockiemu, Ryszardowi M. Remiszewskiemu, ks. Władysławowi Pilarczykowi oraz dyplomy pamiątkowe członkom komitetu założycielskiego Związku: Annie Kowalczyk, Julianowi Kowalczykowi, Ryszardowi Kowalczykowi, Krzysztofowi Rejmerowi, Annie Rynkiewicz, Mieczysławowi Rynkiewiczowi, ks. Władysławowi Pilarczykowi, Jadwidze Plucińskiej-Piksa, Aleksandrowi Suwadzie, Tadeuszowi M. Trajdosowi oraz pośmiertnie Karolowi Paluchowi i Rudolfowi Payerhinowi. Wyróżnienie specjalne otrzymał Wojciech Preidl. Wspomnę, że wcześniej VI Walny Zjazd ZPS przyznał Honorowe Członkostwo Zofii Stojakowskiej-Staich i Stanisławowi Budzyńskiemu.

W dalszej części uroczystości wójt Stanisław Łukaszczyk przedstawił walory gminy Bukowina Tatrzańska, okolicznościowy referat o genezie ZPS, celach i pierwszej dekadzie działalności przedstawił Tadeusz M. Trajdos, a z prezentacją o Związku w okresie minionego ćwierćwiecza wystąpił Julian Kowalczyk. Jubileusz okrasił występ zespołów „Ciardasie" i „Kocie Łapki" z Czarnej Góry prowadzonych przez Mariana Kiklę. Spotkanie przy watrze zakończyło uroczystości 25.lecia Związku Polskiego Spisza.

Tekst: Ryszard M. Remiszewski

Źródło: www.podhaleregion.pl 

Fot. Ryszard M. Remiszewski >>>GALERIA<<<

Fot. Krzysztof Haładyna >>> GALERIA<<<